Misje, które przemieniły oblicze Śląska - moja książka

W tych dniach ukazuje się moja nowa książka "Jezuickie misje ludowe na Śląsku w latach 1851 - 1852". O najwspanialszych misjach na Śląsku. Zapraszam do lektury posta i książki :)

W 1851 roku grupa wygnanych jezuitów z Galicji z inicjatywy proboszcza piekarskiego ks. Jana Alojzego Ficka przeprowadziła misje ludowe w 9 miejscowościach Górnego Śląska. W roku następnym fala misji przeszła także przez Dolny Śląsk (18 miejscowości), w większym stopniu pośród wiernych języka niemieckiego. Według ojca duchownego, a następnie rektora seminarium we Wrocławiu ks. Ferdynanda Speila były to najwspanialsze misje, jakie odbyły się na Śląsku. Ks. prof. Romuald Rak dodał: „I chyba najowocniejsze”. Sukces w znacznej mierze polegał na tym, że głosicielami byli najwybitniejsi misjonarze ludowi XIX wieku: Karol Antoniewicz, Józef von Klinkowström, Maksymilian von Klinkowström, Karol Snarski, Kamil Praszałowicz i Teofil Baczyński. Misje odbyły się na terenie ówczesnej diecezji wrocławskiej, obecnie te parafie znajdują się na obszarze 5 diecezji [katowickiej: Piekary Śląskie (13 - 20 VII 1851), Mysłowice (6 - 13 IX 1851), Ćwiklice (14 - 28 IX 1851), Pszczyna (5 - 12 X 1851), Wodzisław Śląski (26 VI - 9 VII i 13 - 15 VII 1852), Bogucice (ob. dzielnica Katowic, 12 - 21 VII 1852); gliwickiej: Tarnowskie Góry (26 VII - 9 VIII 1851), Woźniki (9 - 13 VIII 1851), Biskupice (ob. dzielnica Zabrza 23 VIII - 1 IX 1851), Toszek (18 - 26 X 1851), Bytom (31 X - 9 XI 1851); opolskiej: Nysa (28 II - 7 III 1852), Opole (27 III - 4 IV 1852), Racibórz (8 - 17 V 1852), Grodków (czerwiec 1852), Koźle (czerwiec 1852), Paczków (4 - 11 VII 1852), Strzelce Opolskie (27 VIII - 6 IX 1852), Głuchołazy (wrzesień 1852), Sławików (24 IV - 2 V 1852), Ostróg (ob. dzielnica Raciborza, 8 - 17 V 1852); wrocławskiej: Oława (13 - 20 III 1852), Święta Katarzyna (18 - 25 IV 1852), Ziębice (3 - 10 X 1852), Wrocław (24 X - 7 XI 1852) i świdnickiej: Ząbkowice Śląskie (15 - 22 II 1852), Świdnica (30 V - 6 VI 1852)].

Celem misji było pobudzenie do religijności i umocnienie wiary. Misjonarze propagowali nabożeństwa maryjne - majowe oraz kult Serca Pana Jezusa i Maryi. Uczyli uczestników misji nowych pieśni religijnych, które potem weszły do codziennego użytku Kościoła Górnego Śląska. Sam ks. K. Antoniewicz napisał kilka pieśni religijnych: „Nazareński śliczny kwiecie”, „W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie”, a zwłaszcza pieśni maryjne: „Chwalcie łąki umajone”, „Nie opuszczaj nas, Matko, nie opuszczaj nas”, „O Maryjo przyjm w ofierze”, „Panie, w ofierze Tobie dzisiaj składam”, a ks. Czeżowski: „Królowo niebios i ziemi” czy „Idźmy, tulmy się jak dziatki”.

Dzięki misjom ożywiły działalność liczne towarzystwa kościelne, a przede wszystkim Bractwo Trzeźwości. Jezuici podjęli ważną akcję społeczną - ruch antyalkoholowy. Akcja misyjna pogłębiła i ożywiła trzeźwościową inicjatywę na Śląsku. Sanktuarium maryjne w Piekarach Śląskich umocniło swą główną pozycję wśród innych ośrodków kultu religijnego na Górnym Śląsku, co przyjęło się w świadomości społecznej. Misjonarze przyczynili się do ożywienia duszpasterstwa parafialnego oraz odrodzenia religijnego i ożywienia kultu maryjnego Śląsku. Misje istotnie wpłynęły na wzrost postaw religijnych ludności ówczesnej diecezji wrocławskiej. Ukształtowały one samoświadomość, która uczyniła mocnym katolicyzm w pruskim Śląsku do konfrontacji z kulturkampfem. Misjonarze występowali jako obrońcy katolickiego ładu społecznego. Niewątpliwie misje wniosły pewien wkład w uspokojenie tendencji rewolucyjnych i sytuacji społecznej na Śląsku.

Misje posiadały także pewne znaczenie polityczne i narodowe szczególnie na Górnym Śląsku. Jezuici galicyjscy obudzili szacunek do języka polskiego, którym się posługiwali Górnoślązacy, a którym pogardzali urzędnicy niemieccy. Misje przypomniały więzy łączące Górny Śląsk z kulturą narodową i religijną tradycją pozostałych ziem należących do Polski. Wzmocniono poczucie narodowe i jedności z Macierzą, na co wpływ miały kazania głoszone w języku polskim. Ducha narodowego ożywiali jezuici także dzięki wydawaniu licznych polskich broszur w Piekarach i kolportowaniu polskich publikacji. Misje były ważnym wydarzeniem ze względu na odrodzenie religijno-narodowe ludu śląskiego. Ślązacy wracali pamięcią do misji w chwilach trudnych zmagań o polskość i tożsamość narodową Niewątpliwie misje jezuickie na Górnym Śląsku przyczyniły się do utrzymania polszczyzny na tym terenie.

Publikacja jest wyrazem pamięci o zapomnianych misjonarzach ludowych, którzy z taką gorliwością głosili Jezusa Chrystusa na ziemi śląskiej w XIX wieku.

Książka "Jezuickie misje ludowe na Śląsku w latach 1851 - 1852", licząca 184 strony, w oparciu o źródła polskie i niemieckie, przedstawia przebieg poszczególnych misji ludowych. Opracowanie zainteresuje miłośników historii Kościoła, Śląska i zakonu jezuitów. Warto, aby książka znalazła się w bibliotekach publicznych i parafialnych miejscowości, gdzie odbyły się misje, bowiem przybliża historię lokalną. Może zainteresować duszpasterzy i parafian, bowiem daje możliwość bliższego poznania tego aspektu historii swych parafii. 

W 2001 roku otrzymałem za tę pracę wyróżnienie w konkursie im. Wojciecha Wawrzynka na najlepszą pracę magisterską poświęconą historii, kulturze i problemom społecznym Śląska organizowanym przez Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski w Opolu.

Książkę można nabyć w formie e-booka lub w formie drukowanej książki:

https://ridero.eu/pl/books/widget/jezuickie_misje_ludowe_na_slasku_w_latach_1851_1852/

Autor: dr Dariusz Zielonka, absolwent UW (historia) i KUL (teologia), popularyzator historii, autor książki "Dawidów koło Lwowa" i wielu artykułów historycznych, przewodnik w Muzeum Powstania Warszawskiego, autor kanału Pro Patria Poland Team i Pro Patria Historia na YouTubie oraz kilku blogów poświęconych historii i sztuce. Interesuje się historią II wojny światowej, Śląska oraz Kresów. 

Schron bojowy w Drohiczynie

Schrony bojowe linii Mołotowa z lat 1940-41 w Drohiczynie należały do ówczesnego 62 Brzeskiego Rejonu Umocnionego. Fortyfikacje o konstrukcji żelbetowej wzniesione w bezpośredniej bliskości granicy pomiędzy III Rzeszą a Związkiem Sowieckim, ustalonej mocą tzw. Paktu Ribbentrop-Mołotow. Na terenie miasta i bezpośrednio przyległym zachowanych jest 12 bunkrów jedno i dwukondygnacyjnych, w niektórych przetrwały pancerze strzelnic. Większość z nich jest wysadzona, ale przy zachowaniu ostrożności nadaje się do zwiedzania. W Drohiczynie jedno z umocnień usytuowane jest obok Góry Zamkowej.

Pomnik Tysiąclecia w Budapeszcie (III)

W następnej części kolumnady pomnika tysiąclecia w Budapeszcie znajdują się figury następujących bohaterów Węgier:

Jan Hunyady,

Maciej Korwin,

Stefan Bocskai (Bocskai István) – przywódca powstania antyhabsburskiego z XVIII w.,

Gábor Bethlen,

Imre Thököly,

książę Franciszek II Rakoczy,

Lajos Kossuth. 

Początkowo ostatnie pięć miejsc w lewej kolumnadzie zajmowali monarchowie węgierscy z dynastii Habsburgów – Ferdynand I, Leopold I, Karol III, Maria Teresa i Franciszek Józef I. Posągi te zostały uszkodzone podczas II wojny światowej i po 1945 zastąpione obecnymi postaciami.

Pomnik Tysiąclecia w Budapeszcie (II)

Na placu Bohaterów w Budapeszcie kolumnę z archaniołem Gabrielem otacza półkolista kolumnada, podzielona na dwie części. Przedstawia ważne postacie z węgierskiej historii, głównie wybitni władcy i wodzowie. Od lewej są to:

św. Stefan,

król Władysław I,

Andrzej II,

Bela IV,

Karol Robert,

Ludwik I (w Polsce Ludwik Węgierski)

i król Koloman.

Na szczycie zewnętrznej (lewej) krawędzi lewej kolumnady znajduje się statua mężczyzny z kosą i kobiety siejącej nasiona, reprezentujących Pracę i Bogactwo. Na wewnętrznym (prawym) końcu lewej kolumnady znajduje się męska postać prowadząca rydwan, używająca węża jako bicza i reprezentująca Wojnę.

Pomnik Tysiąclecia w Budapeszcie (I)

Pomnik Tysiąclecia (węg. Millenniumi emlékmű) to pomnik znajdujący się na Placu Bohaterów w stolicy Węgier, Budapeszcie. Neoklasycystyczny zespół został zbudowany w latach 1896–1906 przez architekta Alberta Schickedanza i rzeźbiarza György Zalę, aby uczcić tysiąclecie państwa węgierskiego. Składa się z kolumny o wysokości 36 metrów i dwóch kolumnad o wysokości 13 metrów z licznymi figurami przedstawiającymi węgierskich bohaterów narodowych.

Na środku wznosi się 36-metrowa kolumna, która podtrzymuje pięciometrową figurę archanioła Gabriela. W jednej ręce trzyma koronę węgierską, a w drugiej podwójny krzyż apostolski. Legenda głosi, że archanioł ukazał się papieżowi we śnie i zaproponował, aby podarował narodowi węgierskiemu przygotowaną już koronę królewską.

U stóp kolumny znajdują się posągi konne księcia Árpáda i sześciu innych wodzów plemiennych z czasów podboju. Na tym pomniku wymienieni są (zgodnie z ruchem wskazówek zegara) wodzowie plemion: Teteny, Ond, Kond, Arpad, Előd, Huba i Tas. 

Bezpośrednio przed Pomnikiem Milenijnym znajduje się Pomnik Bohaterów, odsłonięty w 1929 r., prosty kamienny blok z napisem: „Pamięci bohaterów, którzy poświęcili swoje życie za wolność naszego narodu i niepodległość narodową”.

Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie

Szépművészeti Múzeum (Muzeum Sztuk Pięknych) to muzeum znajdujące się na Placu Bohaterów w stolicy Węgier, Budapeszcie. Neoklasycystyczny budynek został wybudowany w latach 1900–1906 przez Alberta Schickedanza na obchody tysiąclecia i od tamtej pory służy jako miejsce stałych wystaw sztuki historycznej. W jego zbiorach znajduje się ponad 120 000 dzieł sztuki węgierskiej i międzynarodowej od starożytności do XVIII wieku. Jest to największe muzeum na Węgrzech i jedno z najważniejszych muzeów w Europie. Naprzeciwko znajduje się galeria sztuki (węg. Műcsarnok).

Hala sztuki w Budapeszcie

Hala sztuki (węg. Műcsarnok) to muzeum znajdujące się na Placu Bohaterów w stolicy Węgier, Budapeszcie. Neoklasycystyczny budynek został zbudowany w latach 1895–1896 przez Alberta Schickedanza na Wystawę Milenijną w 1896 r. i od tamtej pory służy jako miejsce tymczasowych wystaw sztuki współczesnej. Naprzeciwko znajduje się Muzeum Sztuk Pięknych (węg. Szépművészeti Múzeum).

Jest instytucją prowadzoną przez artystów, która nie utrzymuje własnej kolekcji. Trójnawowa, półkolista absyda mieści zadaszoną halę wystawową, która wpuszcza światło przez dach. Od czasu renowacji budynku w 1995 roku Műcsarnok wita gości i czołowych węgierskich i międzynarodowych współczesnych artystów, pośrednicząc i reprezentując nowoczesne tendencje artystyczne, jednocześnie nie utrzymując własnej stałej kolekcji.