Łódź – największy w II połowie XIX w. ośrodek przemysłowy w Królestwie Polskim – była miejscem licznych wystąpień robotników o poprawę ich sytuacji ekonomicznej oraz walki ze znienawidzonym caratem. Wielu uczestników tych wydarzeń zostało osadzonych w areszcie policyjnym mieszczącym się w ratuszu miejskim na Nowym Rynku (obecnie plac Wolności). Ze względu na panującą w nim ciasnotę, w 1884 r. przystąpiono do wzniesienia budynku więziennego przy zbiegu ulic Konstantynowskiej (obecnie Legionów) i Długiej (obecnie Gdańska) według projektu znanego architekta Hilarego Majewskiego.
Uruchomienie więzienia nastąpiło 9 X 1885 r. W kolejnych miesiącach do budynku przy ul. Długiej trafili członkowie partii „Proletariat” oskarżeni przez władze carskie o przestępstwa państwowe. „Łodzinskaja tiurma” nie była w stanie pomieścić wszystkich aresztowanych za wykroczenia polityczne.
W 1892 r. podczas „buntu łódzkiego” więzienie przy ul. Długiej było tak przepełnione, że władze zmuszone były uruchomić jego filię. Podobnie było podczas rewolucji 1905-1907. Wielu skazanych wywożono do pobliskiego lasku przy ul. Konstantynowskiej i tam rozstrzeliwano. Innych wysyłano na katorgę w głąb Rosji.
W lutym 1908 r. na zewnętrznym dziedzińcu więzienia wzniesiono szubienicę, na której do kwietnia 1909 r. wykonano 104 egzekucje.
W latach II Rzeczypospolitej istniało przy ul. Gdańskiej więzienie karno-śledcze. Początkowo wykorzystywane było także przez władze wojskowe. Od lat 20-tych przetrzymywano tu głównie więźniów związanych z ruchem lewicowym.
Podczas okupacji niemieckiej (1939-1945) w budynku przy ul. Gdańskiej (Danziger Strasse) mieściło się więzienie policyjne dla kobiet, pełniące funkcję więzienia przejściowego. Faktycznie bezpośredni nadzór nad nim sprawowało gestapo. Większość więźniarek stanowiły kobiety skazane za tzw. przestępstwa polityczne: przynależność do Związku Walki Zbrojnej, Armii Krajowej, do tajnych organizacji lewicowych oraz za sabotaż, posiadanie broni, wrogi stosunek do Niemców, nielegalne słuchanie zagranicznych audycji radiowych, pomoc Żydom itp. Stąd kierowane były najczęściej do obozów koncentracyjnych takich, jak: KL Auschwitz–Birkenau czy KL Ravensbrűck, obozów pracy lub obozów karnych i innych miejsc przymusowego odosobnienia.
Po 1945 r. budynek przy ul. Gdańskiej był nadal więzieniem dla kobiet. Nadzór nad nim sprawowali funkcjonariusze Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Do lutego 1953 r. więziono tu kobiety związane z działalnością konspiracyjną w latach 1939-1945, głównie w Armii Krajowej, ale też w innych organizacjach niepodległościowych.
W 1958 r., decyzją władz miejskich, przystąpiono do tworzenia w budynku dawnego więzienia Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego, które otwarto w 1960 r. W 1990 r. zostało ono przekształcone w Muzeum Tradycji Niepodległościowych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz