Panagia Gorgoepikoos to malutka, XII-wieczna prawosławna świątynia, a w zasadzie kaplica, stojąca w bezpośrednim sąsiedztwie katedry ateńskiej. Uważana jest za najpiękniejszy kościółek w całych Atenach. Nazywana jest także Mikri Mitropoli, czyli mała katedra, bowiem kościół służył dawniej jako prywatna kaplica arcybiskupa (metropolity) Aten.
Pochodzi on z czasów bizantyjskich. Powstał na miejscu starszej, pogańskiej świątyni z VII wieku, wzniesionej na polecenie cesarzowej Ejlejtyi (w mitologii greckiej Eileithyia była boginią porodu i połogu). Lokalna tradycja postrzega budowę kościoła w XII w. jako darowiznę od cesarzowej Ireny, która urodziła się w Atenach.
Zamiast z cegieł (jak to miało miejsce w większości bizantyjskich kościołów), ta została w całości zbudowana z marmuru. Cechą szczególną tego kościoła jest około 90 płaskorzeźb z różnych epok, które czynią fasadę swego rodzaju skansenem starożytnej i bizantyjskiej rzeźby architektonicznej. Antyczne płaskorzeźby przedstawiają m.in. zwierzęta, postaci ze starożytności i z czasów bizantyjskich.
Świątynia posiada dwoje patronów. Jest to Paanagia Gorgoepikoos (czyli Matka Boża) i św. Eleuteriusz męczennik. Pierwotnie kościół był poświęcony Matce Bożej „szybkosłyszącej” (gorgoepikoos) Matce Bożej. Ta nazwa nawiązuje do ikony uznawanej za cudowną, stanowiąca najcenniejszy skarb kościoła.
Po greckiej wojnie o niepodległość kościół Panagia Gorgoepikoos przez dwie dekady w ogóle nie był używany, a w 1841 roku został przekształcony w bibliotekę, poprzedniczkę dzisiejszej Biblioteki Narodowej. Umieszczono tu także niewielki zbiór inskrypcji. W 1868 roku budynek kościoła został ponownie poświęcony Chrystusowi Odkupicielowi, ale imię to nie przyjęło się i po krótkim czasie zostało zastąpione popularną nazwą Ágios Eleftherios.
Kościół Panagia Gorgoepikoos to kościół z ośmiokątną kopułą krzyżową (7,6 m × 12,2 m). Posiada przedsionek (narthex) od zachodu i trzy apsydy od wschodu, przy czym środkowa apsyda jest większa.
Zbudowany jest niemal w całości z materiałów budowlanych pochodzących ze starszej zabudowy, m.in. białego marmuru Pentelic i niebieskawego marmuru Hymettos, porowatego wapienia i cegły.
Z fresków, którymi niegdyś malowano całą świątynię, zachowało się jedynie przedstawienie Matki Boskiej w absydzie (XIII/XIV w.).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz