Fort III w Pomiechówku (I)

Fort III w Pomiechówku powstał w latach 1883 - 1887 w ramach budowy pierwszego pierścienia fortów wokół carskiej Twierdzy Modlin z rozkazu cara Aleksandra III. W czasie I wojny światowej znajdował się na głównej linii niemieckiego natarcia. Fort został zdobyty przez Niemców 19 sierpnia 1915 r. W okresie międzywojennym fort był częścią Pomocnicznego Składu Uzbrojenia nr 1, kompleksu magazynowego, w którym przechowywano amunicję strzelecką i artyleryjską dla Wojska Polskiego. 

We wrześniu 1939 roku był najdłużej bronionym punktem obrony Twierdzy Modlin. Walczyli tu żołnierze 36. Pułku Piechoty Legii Akademickiej. Został poddany Niemcom 28 września na rozkaz dowództwa obrony twierdzy. Okupacja niemiecka to najtragiczniejszy okres w dziejach Fortu III. Najpierw był obozem przesiedleńczym dla ludności polskiej i żydowskiej wysiedlonej z terenów Mazowsza Północnego. Od marca do czerwca 1941 r. Niemcy przetrzymywali w forcie około 2500 mieszkańców Sochocina, Płońska oraz innych pobliskich miejscowości, a także duchowieństwo z kościoła mariawickiego z Felicjanowa. Na przełomie lipca i sierpnia 1941 r. przez 6 tygodni w forcie zostało osadzonych blisko 3000 Żydów z północnego Mazowsza, z których część Niemcy wymordowali. Ocalałych Żydów wysiedlono do Generalnego Gubernatorstwa, głównie do getta warszawskiego. Wspomnienia osób, które przebywały w tym czasie w Pomiechówku są przechowywane w Żydowskim Instytucie Historycznym w tzw. Archiwum Ringelbluma.

Od 1941 r. Fort III pełnił rolę ciężkiego więzienia policyjnego niemieckiej tajnej policji państwowej w Ciechanowie/Płocku. Zajmował 10 podziemnych cel na terenie ogrodzonym drutem kolczastym. Osadzano w nim więźniów politycznych i kryminalnych. Więźniowie masowo umierali na skutek głodu, tortur, bicia, chorób (zwłaszcza tyfusu). Wywożono ich do obozów koncentracyjnych i innych więzień. W trakcie funkcjonowania więzienia policyjnego wykonywano również zbiorowe egzekucje m.in. na żołnierzach polskiego podziemia, samorządowcach, duchowieństwie, nauczycielach i komunistach. Przez Fort przeszło około 50 tysięcy ludzi, z czego śmierć mogło ponieść nawet 12 tysięcy.

Niemcy zlikwidowali więzienie w forcie 30 lipca 1944 r. mordując większość przetrzymywanych więźniów. W okresie PRL fort wykorzystywany był ponownie jako składnica amunicji. W 2019 r. został udostępniony zwiedzającym i odzyskuje należne mu miejsce w pamięci narodowej jako miejsce męczeństwa i śmierci kilkudziesięciu tysięcy obywateli polskich.

Fort III in Pomiechówek was built in the years 1883-1887 as part of the construction of the first ring of forts around the tsarist Modlin Fortress by order of Tsar Alexander III. During World War I, it was on the main line of German attack. The fort was captured by the Germans on August 19, 1915. In the interwar period, the fort was part of the Auxiliary Armament Depot No. 1, a warehouse complex where firearms and artillery ammunition for the Polish Army was stored. In September 1939, it was the longest defended defense point of the Modlin Fortress. Soldiers of the 36th Infantry Regiment of the Academic Legion fought here. It was surrendered to the Germans on September 28 by order of the fortress defense command. The German occupation was the most tragic period in the history of Fort III. At first, it was a resettlement camp for Polish and Jewish people displaced from the areas of Northern Mazovia. From March to June 1941, the Germans held about 2,500 residents of Sochocin, Płońsk and other nearby towns, as well as the clergy of the Mariavite church in Felicjanów, in the fort. At the turn of July and August 1941, nearly 3,000 Jews from northern Mazovia were imprisoned in the fort for 6 weeks, some of whom the Germans murdered. The surviving Jews were deported to the General Government, mainly to the Warsaw ghetto. The memoirs of people who were in Pomiechówek at that time are kept at the Jewish Historical Institute in the so-called Ringelblum Archive. From 1941, Fort III served as a heavy police prison for the German secret state police in Ciechanów/Płock. It occupied 10 underground cells in an area fenced with barbed wire. Political and criminal prisoners were imprisoned there. Prisoners died en masse from hunger, torture, beatings, and disease (especially typhus). They were transported to concentration camps and other prisons. During the operation of the police prison, mass executions were also carried out, including on soldiers of the Polish underground, local government officials, clergy, teachers, and communists. Around 50,000 people passed through the Fort, of whom as many as 12,000 may have died. The Germans liquidated the prison in the fort on July 30, 1944, murdering most of the prisoners held there. During the Polish People's Republic, the fort was once again used as an ammunition depot. In 2019, it was opened to visitors and is regaining its rightful place in national memory as a place of martyrdom and death of tens of thousands of Polish citizens.

Das Fort III in Pomiechówek wurde in den Jahren 1883 – 1887 im Rahmen des Baus des ersten Festungsrings um die zaristische Modlin-Festung im Auftrag von Zar Alexander III. errichtet. Im Ersten Weltkrieg befand es sich auf der Hauptlinie der deutschen Offensive. Die Festung wurde am 19. August 1915 von den Deutschen eingenommen. In der Zwischenkriegszeit war die Festung Teil des Hilfswaffendepots Nr. 1, einem Lagerkomplex, in dem Kleinwaffen und Artilleriemunition für die polnische Armee gelagert wurden. Im September 1939 war es der am längsten verteidigte Verteidigungspunkt der Festung Modlin. Hier kämpften Soldaten des 36. Infanterieregiments der Akademischen Legion. Auf Befehl des Festungsverteidigungskommandos ergab es sich am 28. September den Deutschen. Die deutsche Besetzung war die tragischste Zeit in der Geschichte von Fort III. Erstens war es ein Umsiedlungslager für polnische und jüdische Menschen, die aus den Gebieten Nordmasowiens vertrieben wurden. Von März bis Juni 1941 hielten die Deutschen etwa 2.500 Einwohner von Sochocin, Płońsk und anderen umliegenden Städten sowie Geistliche der Mariavitenkirche in Felicjanów in der Festung fest. An der Wende vom Juli zum August 1941 waren in der Festung sechs Wochen lang fast 3.000 Juden aus Nordmasowien inhaftiert, von denen einige von den Deutschen ermordet wurden. Die überlebenden Juden wurden in das Generalgouvernement, hauptsächlich in das Warschauer Ghetto, deportiert. Die Erinnerungen der Menschen, die sich zu dieser Zeit in Pomiechówek aufhielten, werden im Jüdischen Historischen Institut im sogenannten Jüdischen Historischen Institut aufbewahrt Ringelblum-Archiv. Ab 1941 diente das Fort III als schweres Polizeigefängnis der deutschen Geheimen Staatspolizei in Ciechanów/Płock. Er besetzte zehn unterirdische Zellen in einem mit Stacheldraht umzäunten Bereich. Dort waren politische und kriminelle Gefangene inhaftiert. Massenhaft starben Gefangene an den Folgen von Hunger, Folter, Schlägen und Krankheiten (insbesondere Typhus). Sie wurden in Konzentrationslager und andere Gefängnisse transportiert. Während des Betriebs des Polizeigefängnisses wurden auch summarische Hinrichtungen durchgeführt, darunter: gegen Soldaten des polnischen Untergrunds, lokale Regierungsbeamte, Geistliche, Lehrer und Kommunisten. Ungefähr 50.000 Menschen passierten das Fort, von denen möglicherweise bis zu 12.000 starben. Am 30. Juli 1944 lösten die Deutschen das Gefängnis im Fort auf und ermordeten die meisten dort inhaftierten Gefangenen. Während der Polnischen Volksrepublik wurde die Festung erneut als Munitionsdepot genutzt. Im Jahr 2019 wurde es für Besucher geöffnet und erhält als Ort des Martyriums und Todes mehrerer Dutzendtausend polnischer Bürger seinen rechtmäßigen Platz im nationalen Gedächtnis zurück.